مقدمه: معمای حمایت واشنگتن

تحلیلی منتشر شده در سایت «پاکستان آبزرور» به بررسی این موضوع پرداخته است که آیا حمله پیش‌دستانه اسرائیل به ایران در ژوئن ۲۰۲۵ بدون حمایت ضمنی ایالات متحده آمریکا امکان‌پذیر بود یا خیر. این تحلیل با اشاره به ذهنیت نظامی‌گرایانه رهبران وقت آمریکا و اسرائیل و پافشاری ایران بر حق خود برای داشتن چرخه سوخت هسته‌ای صلح‌آمیز، وقوع درگیری نظامی در خاورمیانه را نتیجه این عوامل می‌داند.

عملیات «شیر خیزان» و اهداف اسرائیل

بر اساس این تحلیل، اسرائیل در تاریخ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ عملیاتی با نام «شیر خیزان» را علیه ایران آغاز کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، هدف از این عملیات را «ضربه زدن به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران، کارخانه‌های موشک‌های بالستیک و توانایی‌های نظامی آن» اعلام کرد.

حملات اولیه اسرائیل فرماندهان ارشد نظامی ایران، از جمله سردار حسین سلامی (فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی) و سرلشکر محمد باقری (رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح)، و همچنین دانشمندان هسته‌ای برجسته را هدف قرار داد.

در روزهای پس از آغاز عملیات، اسرائیل با هدف قرار دادن تأسیسات غیرنظامی، از جمله میادین نفت و گاز، جنگ را تشدید کرد. به عنوان مثال، در ۱۴ ژوئن، میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، مورد حمله قرار گرفت.

پاسخ ایران: عملیات «وعده صادق ۳»

در واکنش به این حملات، ایران عملیات «وعده صادق ۳» را آغاز کرد که شامل شلیک صدها موشک بالستیک و پهپاد بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که متحدان اسرائیل، از جمله سامانه‌های پدافندی آمریکا، در رهگیری برخی از این پرتابه‌ها نقش داشته‌اند.

در رسانه‌های بین‌المللی گزارش شد که «نیرو‌های آمریکایی در هوا، زمین و دریا برای ساقط کردن موشک‌های ایرانی شلیک‌شده به‌سمت اسرائیل فعال بودند.»

با این حال، گزارش‌های میدانی، تصاویر ماهواره‌ای و شنودهای اطلاعاتی ادعا می‌کنند که ده‌ها موشک بالستیک ایرانی بر اهداف راهبردی در اسرائیل تأثیر عملی گذاشته‌اند.

نقش آمریکا: انکار واشنگتن، اصرار تهران

واکنش دولت وقت آمریکا به این درگیری متناقض توصیف شده است. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، تأکید کرد که ایالات متحده در حملات علیه ایران دخالتی نداشته و اولویت اصلی واشنگتن محافظت از نیروهای آمریکایی در منطقه است. او اظهار داشت که اسرائیل این اقدام را برای دفاع از خود ضروری دانسته و به آمریکا اطلاع داده است.

در مقابل، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه وقت ایران، ادعای واشنگتن مبنی بر عدم دخالت را رد کرد.

وزیر امور خارجه ایران گفت: «حمله اسرائیل هرگز بدون چراغ سبز و حمایت آمریکا انجام نمی‌شد.» وی افزود: «اگر ایالات متحده واقعاً قصد دارد حسن نیت خود را نشان دهد، باید حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم کند.»

تحلیل کارشناسان و حمایت بین‌المللی

کارشناسان خاورمیانه به طور اجماعی معتقدند که بدون حمایت سیاسی، دیپلماتیک و مادی آمریکا، اسرائیل هرگز از خط قرمز عبور نمی‌کرد. این تحلیلگران به توانمندی‌های موشکی و پهپادی ایران اشاره می‌کنند که سامانه گنبد آهنین اسرائیل به تنهایی قادر به رهگیری آنها نیست و نیاز به کمک نیروهای آمریکایی مستقر در منطقه دارد. همچنین، برای حملات دوربرد، نیروی هوایی اسرائیل ممکن است به سوخت‌گیری هوایی و راهنمایی ماهواره‌ای آمریکا نیاز داشته باشد.

در سطح بین‌المللی، کشورهایی مانند پاکستان، چین و روسیه از درخواست ایران برای برگزاری جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ حمایت کردند. نماینده دائم پاکستان در سازمان ملل، حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران را «غیرموجه و نامشروع» خواند و آن را «خطری جدی و تهدیدی بزرگ» برای صلح و ثبات منطقه دانست.

رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز نگرانی‌ها را تأیید کرده و نسبت به خطرات شدید این حملات برای ثبات منطقه‌ای و ایمنی هسته‌ای، به ویژه در سایت‌هایی مانند نطنز، هشدار داد. حملات به تأسیسات هسته‌ای می‌تواند منجر به نشت رادیواکتیو خطرناک شود.

پیامدها و توقف مذاکرات

این تجاوز نظامی منجر به توقف روند مذاکرات میان ایران و ایالات متحده که با میانجی‌گری عمان در جریان بود، شد. پنج دور مذاکره برای دستیابی به توافقی درباره برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران برگزار شده بود و دور ششم که قرار بود در ۱۵ ژوئن برگزار شود، به دلیل این درگیری لغو شد.

تحلیلگران هشدار می‌دهند که تشدید جنگ ایران و اسرائیل تبعات جدی و گسترده‌ای برای منطقه خواهد داشت و تمامی ذی‌نفعان باید برای کاهش تنش‌ها و جلوگیری از گسترش درگیری اقدام کنند.